การอยู่ร่วมกันของสัตบุรุษ

พระไตรปิฎก เล่มที่ ๒๐ 
พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ ๑๒
อังคุตตรนิกาย เอก-ทุก-ติกนิบาต
 ทุติยปัณณาสก์

“ดูกร ภิกษุทั้งหลาย การอยู่ร่วมของสัตบุรุษเป็นอย่างไร และสัตบุรุษ ย่อมอยู่ร่วมอย่างไร”

{พระเถระ}

(๑) “ดูกร ภิกษุทั้งหลาย ภิกษุที่เป็นเถระ ในธรรมวินัยนี้ ย่อมคิดเช่นนี้ว่า ถึงภิกษุที่เป็นเถระ ก็พึงว่ากล่าวเรา ถึงภิกษุที่เป็นมัชฌิมะ ก็พึงว่ากล่าวเรา ถึงภิกษุที่เป็นนวกะ ก็พึงว่ากล่าวเรา แม้เรา ก็พึงว่ากล่าวภิกษุที่เป็นเถระ ภิกษุที่เป็นมัชฌิมะ ภิกษุที่เป็นนวกะ”

“ถ้าภิกษุที่เป็นเถระจะพึงว่ากล่าวเราไซร้ ก็พึงปรารถนาสิ่งที่เป็นประโยชน์ ไม่ใช่ปรารถนาสิ่งที่ไม่เป็นประโยชน์ ว่ากล่าวเรา เราพึงพูดกะเขาว่า ดีละ ดังนี้”

“แม้เราก็ไม่พึงเบียดเบียนเขา”

“เรา แม้เห็นอยู่ ก็ควรทำตามถ้อยคำของเขา”

“ถ้าแม้ภิกษุที่เป็นมัชฌิมะ จะพึงว่ากล่าวเราไซร้ ก็พึงปรารถนาสิ่งที่เป็นประโยชน์ ไม่ใช่ปรารถนาสิ่งที่ไม่เป็นประโยชน์ ว่ากล่าวเรา เราพึงพูดกะเขาว่า ดีละ ดังนี้”

“แม้เราก็ไม่พึงเบียดเบียนเขา”

“เรา แม้เห็นอยู่ ก็ควรทำตามถ้อยคำของเขา”

“ถ้าแม้ภิกษุที่เป็นนวกะ จะพึงว่ากล่าวเราไซร้ ก็พึงปรารถนาแต่สิ่งที่เป็นประโยชน์ ไม่ปรารถนาสิ่งที่ไม่เป็นประโยชน์ ว่ากล่าวเรา เราพึงพูดกะเขาว่า ดีละ ดังนี้”

“แม้เราก็ไม่พึงเบียดเบียนเขา”

“เรา แม้เห็นอยู่ ก็ควรทำตามถ้อยคำของเขา”

{ภิกษุมัชฌิมะ}

(๒) “แม้ภิกษุที่เป็นมัชฌิมะ ก็คิดเช่นนี้ว่า ถึงภิกษุที่เป็นเถระ ก็พึงว่ากล่าวเรา ถึงภิกษุที่เป็นมัชฌิมะ ก็พึงว่ากล่าวเรา ถึงภิกษุที่เป็นนวกะ ก็พึงว่ากล่าวเรา แม้เรา ก็พึงว่ากล่าวภิกษุที่เป็นเถระ ภิกษุที่เป็นมัชฌิมะ ภิกษุที่เป็นนวกะ”

“ถ้าภิกษุที่เป็นเถระจะพึงว่ากล่าวเราไซร้ ก็พึงปรารถนาสิ่งที่เป็นประโยชน์ ไม่ใช่ปรารถนาสิ่งที่ไม่เป็นประโยชน์ ว่ากล่าวเรา เราพึงพูดกะเขาว่า ดีละ ดังนี้”

“แม้เราก็ไม่พึงเบียดเบียนเขา”

“เรา แม้เห็นอยู่ ก็ควรทำตามถ้อยคำของเขา”

“ถ้าแม้ภิกษุที่เป็นมัชฌิมะ จะพึงว่ากล่าวเราไซร้ ก็พึงปรารถนาสิ่งที่เป็นประโยชน์ ไม่ใช่ปรารถนาสิ่งที่ไม่เป็นประโยชน์ ว่ากล่าวเรา เราพึงพูดกะเขาว่า ดีละ ดังนี้”

“แม้เราก็ไม่พึงเบียดเบียนเขา”

“เรา แม้เห็นอยู่ ก็ควรทำตามถ้อยคำของเขา”

“ถ้าแม้ภิกษุที่เป็นนวกะ จะพึงว่ากล่าวเราไซร้ ก็พึงปรารถนาแต่สิ่งที่เป็นประโยชน์ ไม่ปรารถนาสิ่งที่ไม่เป็นประโยชน์ ว่ากล่าวเรา เราพึงพูดกะเขาว่า ดีละ ดังนี้”

“แม้เราก็ไม่พึงเบียดเบียนเขา”

“เรา แม้เห็นอยู่ ก็ควรทำตามถ้อยคำของเขา”

{ภิกษุนวกะ}

(๓) “แม้ภิกษุที่เป็นนวกะ ก็คิดเช่นนี้ว่า ถึงภิกษุที่เป็นเถระ ก็พึงว่ากล่าวเรา ถึงภิกษุที่เป็นมัชฌิมะ ก็พึงว่ากล่าวเรา ถึงภิกษุที่เป็นนวกะ ก็พึงว่ากล่าวเรา เรา ก็พึงว่ากล่าวภิกษุที่เป็นเถระ ที่เป็นมัชฌิมะ ภิกษุที่เป็นนวกะ”

“ถ้าแม้ภิกษุที่เป็นเถระ จะพึงว่ากล่าวเรา ก็พึงปรารถนาแต่สิ่งที่เป็นประโยชน์ ไม่ปรารถนาสิ่งที่ไม่เป็นประโยชน์ ว่ากล่าวเรา เราพึงพูดกะเขาว่า ดีละ ดังนี้”

“แม้เราก็ไม่พึงเบียดเบียนเขา”

“เรา แม้เห็นอยู่ ก็ควรทำตามถ้อยคำของเขา”

“ถ้าแม้ภิกษุที่เป็นมัชฌิมะ จะพึงว่ากล่าวเราไซร้ ก็พึงปรารถนาแต่สิ่งที่เป็นประโยชน์ ไม่ใช่ปรารถนาสิ่งที่ไม่เป็นประโยชน์ ว่ากล่าวเรา เราพึงพูดกะเขาว่า ดีละ ดังนี้”

“แม้เราไม่พึงเบียดเบียนเขา”

“เราแม้เห็นอยู่ ก็ควรทำตามถ้อยคำของเขา”

“ถ้าแม้ภิกษุที่เป็นนวกะ จะพึงว่ากล่าวเราไซร้ ก็พึงปรารถนาแต่สิ่งที่เป็นประโยชน์ ไม่ใช่ปรารถนาสิ่งที่ไม่เป็นประโยชน์ ว่ากล่าวเรา เราพึงพูดกะเขาว่า ดีละ ดังนี้”

“แม้เราไม่พึงเบียดเบียนเขา”

“เราแม้เห็นอยู่ ก็ควรทำตามถ้อยคำของเขา”

“ดูกร ภิกษุทั้งหลาย การอยู่ร่วมของสัตบุรุษ เป็นเช่นนี้แล และสัตบุรุษ ย่อมอยู่ร่วมเช่นนี้”